انواع ریسک های سرمایهگذاری بازار

• ارشادي سيسي صبا
• 2025-01-3

سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی همواره با چالش‌ها و تهدیدهایی همراه است که می‌تواند تأثیر زیادی بر بازده نهایی سرمایه‌گذاران داشته باشد. در این راستا، شناسایی و درک انواع مختلف ریسک‌ها برای هر فردی که قصد ورود به دنیای سرمایه‌گذاری را دارد، امری ضروری است. ریسک‌ها می‌توانند از جنبه‌های مختلفی بروز کنند و بسته به نوع بازار و وضعیت اقتصادی، شدت آن‌ها متفاوت باشد.

با شناخت دقیق این ریسک‌ها، سرمایه‌گذاران قادر خواهند بود تا استراتژی‌های مناسبی برای مدیریت و کاهش خطرات احتمالی اتخاذ کنند. هر ریسک، چه آن‌که مربوط به نوسانات قیمت‌ها باشد یا به عواملی مانند تغییرات سیاسی و اقتصادی مرتبط باشد، می‌تواند تأثیر زیادی بر ارزش دارایی‌ها داشته باشد. در این مقاله، به بررسی انواع مختلف ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار خواهیم پرداخت تا راهکارهای مدیریت آن‌ها را بهتر درک کنیم.

انواع ریسک های سرمایه گذاری در بازار

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار به عواملی اطلاق می‌شود که می‌توانند تأثیر منفی بر بازده یا ارزش سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشند. این ریسک‌ها می‌توانند در پی تغییرات مختلف اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی پدید آیند و ممکن است در هر بازاری، از بازارهای سهام گرفته تا بازارهای ارز و کالا، حضور داشته باشند. شناخت این ریسک‌ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کرده و از زیان‌های احتمالی جلوگیری کنند.

ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک به عواملی اطلاق می‌شود که به طور کلی بر تمامی بازار یا بخش وسیعی از بازار تأثیر می‌گذارند. این نوع ریسک به‌طور معمول ناشی از عوامل کلان اقتصادی مانند نوسانات نرخ بهره، تغییرات در سیاست‌های مالی دولت‌ها و بحران‌های جهانی است. عدم توانایی در مدیریت این نوع ریسک، معمولاً باعث افت قابل توجه در بازارهای مالی می‌شود و اغلب نمی‌توان آن را با تنوع در سبد سرمایه‌گذاری کاهش داد.

ریسک غیر سیستماتیک

ریسک غیر سیستماتیک به عواملی گفته می‌شود که مختص یک شرکت یا بخش خاص از بازار هستند. این ریسک‌ها ناشی از مشکلات مدیریتی، تغییرات در عملکرد یک شرکت یا عوامل خاص دیگر مانند کاهش تقاضا برای محصولات یک شرکت می‌باشند. به‌طور کلی، این نوع ریسک‌ها قابل کاهش یا کنترل از طریق تنوع در سبد سرمایه‌گذاری هستند. سرمایه‌گذاران با توزیع سرمایه خود بین چندین دارایی مختلف می‌توانند اثرات منفی این ریسک‌ها را کاهش دهند.

ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک

ریسک‌های سرمایه‌گذاری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و عواملی متفاوت دارند. این ریسک‌ها می‌توانند بر تمام بازار یا تنها بخش خاصی از آن تأثیر بگذارند. درک تفاوت‌های میان ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که استراتژی‌های بهتری برای مدیریت و کاهش خطرات اتخاذ کنند. در ادامه، این دو نوع ریسک را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.

ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک به عواملی اطلاق می‌شود که بر کل بازار یا بخش وسیعی از بازار تأثیر می‌گذارند. این نوع ریسک‌ها معمولاً به عواملی خارج از کنترل شرکت‌ها یا سرمایه‌گذاران بستگی دارند و به صورت کلی در نتیجه نوسانات اقتصادی، سیاسی یا جهانی پدید می‌آیند. از آنجا که این ریسک‌ها به کل بازار مربوط می‌شوند، نمی‌توان آن‌ها را با تنوع در سبد سرمایه‌گذاری کاهش داد. برخی از عوامل تاثیرگذار در ریسک سیستماتیک شامل تغییرات نرخ بهره، بحران‌های اقتصادی جهانی و تحولات سیاسی می‌باشند.

ریسک غیر سیستماتیک

ریسک غیر سیستماتیک مختص یک شرکت یا بخش خاص از بازار است و به عواملی مانند مدیریت ضعیف، تغییرات در تقاضا یا مسائل داخلی شرکت‌ها بستگی دارد. این نوع ریسک‌ها قابل کنترل و کاهش از طریق تنوع در سبد سرمایه‌گذاری هستند. به عبارت دیگر، با سرمایه‌گذاری در چندین دارایی مختلف، می‌توان از اثرات منفی این ریسک‌ها کاست. در ادامه، جدول زیر تفاوت‌های اصلی میان ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک را نشان می‌دهد.

ریسک نقدشوندگی و اثرات آن

ریسک نقدشوندگی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی با آن مواجه می‌شوند. این ریسک به توانایی تبدیل دارایی‌ها به وجه نقد در زمانی کوتاه و با قیمت مطلوب اشاره دارد. در برخی مواقع، دارایی‌های خاص یا بازارهای خاص ممکن است از این نظر محدودیت‌هایی داشته باشند که می‌تواند تأثیر منفی بر سرمایه‌گذاران داشته باشد. در این بخش به بررسی این ریسک و اثرات آن خواهیم پرداخت.

مفهوم ریسک نقدشوندگی

ریسک نقدشوندگی به این معناست که یک دارایی یا سرمایه نمی‌تواند به راحتی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به وجه نقد تبدیل شود. در شرایطی که بازار کم‌حجم یا محدود باشد، ممکن است این فرآیند به طور کامل امکان‌پذیر نباشد و سرمایه‌گذاران مجبور شوند دارایی‌های خود را با قیمت پایین‌تری به فروش برسانند. این امر می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود.

اثرات ریسک نقدشوندگی

ریسک نقدشوندگی می‌تواند اثرات متعددی بر سرمایه‌گذاران و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری آنها بگذارد. از جمله مهم‌ترین اثرات این ریسک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش ارزش دارایی‌ها: در مواقعی که سرمایه‌گذار مجبور به فروش دارایی‌های خود در شرایط نامناسب بازار باشد، ممکن است ارزش آنها کاهش یابد.
• عدم توانایی در دستیابی به نقدینگی: در صورت بروز نیاز فوری به نقدینگی، ممکن است سرمایه‌گذار نتواند به سرعت دارایی‌های خود را بفروشد.
• افزایش هزینه‌های تراکنش: برای تبدیل دارایی‌ها به وجه نقد در شرایط محدودیت نقدشوندگی، هزینه‌های اضافی مانند کاهش قیمت یا هزینه‌های معاملات ممکن است به وجود آید.

بنابراین، مدیریت ریسک نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران ضروری است. آن‌ها باید مطمئن شوند که دارایی‌های انتخابی‌شان در شرایط مختلف بازار قابلیت نقدشوندگی دارند و بتوانند در مواقع ضروری تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

ریسک بازار و نوسانات قیمت

ریسک بازار به تغییرات و نوساناتی اطلاق می‌شود که در پی تحولات اقتصادی، سیاسی یا حتی اجتماعی در بازارهای مختلف به وجود می‌آید. این نوسانات می‌توانند تأثیر مستقیمی بر قیمت دارایی‌ها، از جمله سهام، اوراق قرضه و کالاها داشته باشند. با توجه به عدم پیش‌بینی‌پذیری این تغییرات، سرمایه‌گذاران ممکن است در معرض خطراتی قرار گیرند که منجر به کاهش ارزش دارایی‌هایشان شود. درک این ریسک‌ها و عوامل مؤثر بر نوسانات قیمت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا استراتژی‌های بهتری برای مدیریت سرمایه خود اتخاذ کنند.

نوسانات قیمت‌ها در بازار می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که هر کدام به نوعی بر میزان تقاضا و عرضه تاثیر می‌گذارند. این تغییرات نه تنها در کوتاه‌مدت، بلکه در بلندمدت نیز می‌توانند بر روندهای اقتصادی و تصمیمات سرمایه‌گذاران اثرگذار باشند. در این بخش به بررسی ریسک بازار و اثرات نوسانات قیمت خواهیم پرداخت.

ریسک اعتباری در سرمایه گذاری

ریسک اعتباری یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند بر نتیجه سرمایه‌گذاری‌ها تأثیر گذارد. این ریسک به توانایی یا عدم توانایی بدهکاران در پرداخت بدهی‌های خود به سرمایه‌گذاران مرتبط است. در صورتی که یک شرکت، دولت یا نهاد مالی قادر به بازپرداخت تعهدات خود نباشد، سرمایه‌گذاران ممکن است با زیان‌های زیادی مواجه شوند. این ریسک معمولاً در سرمایه‌گذاری‌هایی که شامل اوراق قرضه یا وام‌های اعتباری می‌شوند، بیشتر مشهود است. برای مدیریت این ریسک، سرمایه‌گذاران نیاز به تحلیل دقیق وضعیت مالی و اعتباری دارند.

ریسک اعتباری می‌تواند اثرات منفی زیادی داشته باشد. اگر یک سرمایه‌گذار نتواند پرداخت‌های منظم خود را از دارایی‌های قرضی دریافت کند، ممکن است مجبور شود دارایی‌های خود را به قیمت پایین‌تری بفروشد یا حتی تمام سرمایه‌گذاری خود را از دست بدهد. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین ابعاد ریسک اعتباری در سرمایه‌گذاری خواهیم پرداخت:

• افزایش احتمال ورشکستگی: در صورتی که نهاد یا شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید با بحران مالی روبه‌رو شود، احتمال ورشکستگی و عدم بازپرداخت بدهی‌ها افزایش می‌یابد.
• کاهش اعتبار بازار: کاهش اعتبار یک نهاد می‌تواند تأثیر منفی بر نرخ بهره و شرایط عمومی بازارهای مالی داشته باشد.
• زیان‌های غیرقابل جبران: در برخی موارد، اگر یک شرکت یا دولت نتواند تعهدات مالی خود را انجام دهد، سرمایه‌گذاران ممکن است تمام یا بخشی از سرمایه خود را از دست بدهند.

برای کاهش ریسک اعتباری، تحلیل دقیق اطلاعات مالی و بررسی گزارش‌های اعتباری نهادها ضروری است. همچنین، تنوع در سبد سرمایه‌گذاری و توجه به رتبه‌بندی‌های اعتباری می‌تواند به کاهش این ریسک کمک کند.

ریسک ارزی و تأثیرات آن بر سرمایه گذاری

ریسک ارزی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سودآوری یا زیان‌دهی سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشد. این ریسک به تغییرات ناگهانی و پیش‌بینی‌ناپذیر در نرخ ارز بین کشورها مرتبط است. در بازارهای جهانی که ارزهای مختلف در معاملات مبادله می‌شوند، تغییرات نرخ ارز می‌تواند به شدت بر ارزش دارایی‌ها و بازده سرمایه‌گذاری‌ها تأثیر بگذارد. این نوع ریسک برای سرمایه‌گذاران خارجی که در بازارهای بین‌المللی فعالیت می‌کنند، بیشتر از دیگران محسوس است.

علل تغییرات نرخ ارز

تغییرات نرخ ارز ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. از جمله مهم‌ترین عواملی که بر نوسانات ارز تأثیر می‌گذارند عبارتند از:

• سیاست‌های پولی و مالی: تغییرات در نرخ بهره، اقدامات بانک‌های مرکزی یا تغییرات در سیاست‌های اقتصادی می‌تواند به نوسانات نرخ ارز منجر شود.
• شرایط اقتصادی و سیاسی: بحران‌های اقتصادی، تحریم‌ها یا تغییرات سیاسی در کشورهای مختلف می‌توانند موجب افزایش یا کاهش شدید نرخ ارز شوند.
• عرضه و تقاضا: تغییرات در میزان تقاضا برای یک ارز خاص در بازارهای جهانی نیز می‌تواند نرخ ارز را تحت تأثیر قرار دهد.

تأثیر ریسک ارزی بر سرمایه‌گذاری

ریسک ارزی می‌تواند اثرات متعددی بر سرمایه‌گذاران داشته باشد که این اثرات بسته به نوع سرمایه‌گذاری و مدت زمان آن متفاوت خواهد بود. برخی از مهم‌ترین تأثیرات عبارتند از:

• کاهش بازده سرمایه‌گذاری: تغییرات منفی در نرخ ارز می‌تواند ارزش بازده حاصل از سرمایه‌گذاری‌های خارجی را کاهش دهد.
• افزایش هزینه‌ها: در صورت نوسانات شدید ارز، هزینه‌های مربوط به واردات و صادرات نیز ممکن است افزایش یابد و بر شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تأثیر منفی بگذارد.
• کاهش ارزش دارایی‌ها: تغییرات ناگهانی در نرخ ارز ممکن است منجر به کاهش ارزش دارایی‌های موجود در سبد سرمایه‌گذاری شود، به ویژه در مواردی که ارز مورد استفاده در آن سرمایه‌گذاری افت کرده باشد.

بنابراین، سرمایه‌گذاران باید با آگاهی از ریسک‌های ارزی و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک مانند پوشش ریسک (Hedging) و تنوع در سبد سرمایه‌گذاری، اثرات منفی این ریسک را کاهش دهند.

ریسک سیاسی و تأثیر آن بر بازارها

ریسک سیاسی یکی از عواملی است که می‌تواند بر روندهای بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری تأثیرات عمیقی بگذارد. تحولات سیاسی، مانند تغییرات در حکومت‌ها، جنگ‌ها، تحریم‌ها یا تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی کشورها، می‌تواند موجب نوسانات شدید در بازارهای مالی شود. سرمایه‌گذاران معمولاً در شرایط بی‌ثباتی سیاسی با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، زیرا تغییرات سیاسی می‌تواند بر عملکرد شرکت‌ها، ارزش ارزها و حتی قیمت‌های کالاها تأثیر بگذارد.

علل تأثیر ریسک سیاسی بر بازارها

ریسک سیاسی معمولاً ناشی از مجموعه‌ای از عوامل مختلف است که هر کدام به شکلی می‌توانند بر بازارهای مالی تأثیرگذار باشند. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات در سیاست‌های اقتصادی: تصمیمات دولتی در زمینه مالیات، یارانه‌ها و سیاست‌های پولی می‌توانند تأثیرات عمده‌ای بر شرکت‌ها و بازارهای مختلف داشته باشند.
• تغییرات سیاسی داخلی: بحران‌های سیاسی داخلی مانند اعتراضات، کودتاها و تغییرات دولت‌ها ممکن است موجب بی‌ثباتی در بازارها شود.
• تحریم‌ها و روابط بین‌المللی: اعمال تحریم‌های اقتصادی یا تغییرات در روابط دیپلماتیک بین کشورها می‌تواند بر تجارت بین‌المللی و قیمت‌های کالاها تأثیر بگذارد.

تأثیرات ریسک سیاسی بر بازارها

تأثیرات ریسک سیاسی بر بازارها می‌تواند در سطوح مختلف ظاهر شود. این تأثیرات معمولاً به صورت تغییرات ناگهانی در قیمت‌ها و روندهای بازارها بروز می‌کند. برخی از مهم‌ترین تأثیرات عبارتند از:

• نوسانات شدید در بازارهای سهام: بی‌ثباتی سیاسی می‌تواند باعث سقوط ناگهانی یا افزایش بی‌دلیل در قیمت سهام شرکت‌ها شود.
• افزایش ریسک سرمایه‌گذاری: تغییرات سیاسی می‌تواند به ایجاد شرایط غیرقابل پیش‌بینی در بازار منجر شود که سرمایه‌گذاران را از تصمیم‌گیری‌های بلندمدت منصرف کند.
• تأثیر بر قیمت ارزها و کالاها: تغییرات در سیاست‌های تجاری و روابط بین‌المللی می‌تواند موجب نوسانات در قیمت ارزها و کالاهای اساسی مانند نفت و طلا شود.

سرمایه‌گذاران باید برای مقابله با ریسک‌های سیاسی، اطلاعات کافی در مورد وضعیت سیاسی کشورها و منطقه‌هایی که در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، داشته باشند. همچنین، استفاده از استراتژی‌های تنوع و پوشش ریسک می‌تواند به کاهش اثرات منفی این ریسک کمک کند.